Alman Müzesi Tuhaf Bir Şekilde İtalya'dan Discobolus'u Geri Vermesini İstedi

Disk Atıcı olarak da bilinen Discobolus Palombara, 1781 yılında prens Massimo ailesinin saraylarından biri olan Esquiline Tepesi'ndeki Villa Palombara'da keşfedilmiştir. Atinalı heykeltıraş Eleutherae'li Myron'un MÖ 5. yüzyıla ait ünlü bronz eserinin MS 1. yüzyıla ait mermer bir kopyasıydı.

Discobolus heykeli MS 1. yüzyıl. ©Ministero della Cultura Museo Nazionale Romano / Palazzo Massimo alle Terme / The History Blog

Orijinali muhtemelen Sparta şehri için dökülmüştü. Atletin kendi etrafında dönüp diski bırakmadan hemen önce en yüksek gerginlik anında yakalanan pozu, Klasik heykel sanatına yüzyıllar boyunca hayranlık uyandıran ve kopyalanan yeni bir dinamizm getirmiştir.

Discobolus Palombara gün ışığına çıkarıldığında orijinali uzun zamandır kayıptı ve sadece antik kaynaklardan biliniyordu. Bu, ünlü eserin keşfedilen ilk versiyonuydu. Gerçek boyutlarındadır (birçok kopyanın ölçeği küçültülmüştür) ve daha sonra bulunan kopyalar arasında en eksiksiz olanıdır. Anında büyük bir sansasyon yaratmış ve antik çağın günümüze ulaşan en büyük eserleri arasına girmiştir.

Heykel, İtalya'nın 1909 tarihli kültürel miras yasası tarafından istisnai ulusal ilgi alanı olarak sınıflandırılmış ve ihracatı yasadışı hale getirilmiştir. 1930'ların ortalarında ailenin Lancellotti-Massimo kolu mali sorunlar yaşamış ve Discobolus'u sekiz milyon lirete satacaklarını ilan etmişlerdir. New York'taki Metropolitan Sanat Müzesi ilgilendi ama sonuçta fiyatı kabul etmedi.

Hitler Klasik Yunan sanatından çok etkilenmiş ve Kavgam'da bu sanatı "en görkemli fiziksel güzelliğin parlak bir zihin ve en asil ruhla harika birleşimi" olarak tanımlamıştır. Bu uyumun Modernist sanatın "dejenere" estetiğiyle tam bir tezat oluşturduğuna inanıyordu. Kahraman erkek çıplak temsili, spor ve savaş eğitimi almış, mükemmel formda, güçlü ve kaslı Aryan erkeği ideallerine bağlı olduğu için onun özellikle favorisiydi.

Leni Riefenstahl'ın 1936 Olimpiyatları'na adanmış, bitmek bilmese de etkili filmi 1938 yapımı Olympia'nın önsözü, Klasik güzellik ideali ile Yeni Alman Erkeği arasında açık bir bağlantı kurar. Akropolis'in kalıntılarının ünlü Greko-Romen heykellerine dönüştüğü uzun bir montaj, Alman koleksiyonlarında yer alan heykelleri öne çıkarır.

Bunlardan ilki, 1827'de Bavyera Veliaht Prensi Ludwig'e satılan ve 1830'da açıldığından beri Ludwig'in devasa Yunan ve Roma heykel koleksiyonuna ev sahipliği yapmak üzere özel olarak inşa ettirdiği Münih'teki Glyptothek'te bulunan Barberini Faun'dur. Riefenstahl, Faun’a birkaç kez geri döner. İkincisi, yine Ludwig'in Büyük Turu sırasında topladığı ve Glyptothek'te bulunan Medusa Rondanini'nin aşırı yakın çekimidir. Glyptothek'in Braschi Aphrodite'si de bir görünüm sergiler.

Ardından, dramatik bir duman bulutunun içinden Discobolus yükselir ve bir tarlada güneşin parçaladığı bulutlara ağır çekimde disk atan çıplak, yontulmuş Alman atlete dönüşür. Riefenstahl, Ana Irk için antik Yunan güzellik ve atletizm temsillerinin mirasına sahip çıkarken, bunu çıplak gülle atıcılar, cirit atıcılar ve daha fazla disk atma sahnesi izler.

1937 yılında, Berlin Olimpiyatları'ndan bir yıl sonra, Hessen Prensi Philip, Adolph Hitler tarafından görevlendirilen bir sanat eseri satın alma gezisinin başkanı olarak İtalya'ya gitti. Discobolus, Führer'in istek listesinin en başında yer alıyordu. Mussolini, Hitler'in gözüne girmek için sırtındaki siyah gömleği satmaktan memnundu ve ulusun kültürel mirası da aynı şekilde harcanabilirdi. Eğitim Bakanı, yasalar gereği heykelin ihraç edilemeyeceğini belirterek olası satışı protesto etti, ancak Mussolini tüm itirazları geçersiz kıldı ve Hitler'in gönlünden geçeni almasını emretti. Mussolini'nin o dönem Dışişleri Bakanı olan damadı Galeazzo Ciano özel bir satış ayarladı. 20 Nisan 1938'de Leni Riefenstahl'ın Olympia filmi sinemalarda gösterime girdi. 18 Mayıs 1938'de Alman hükümeti Prens Lancellotti'ye paha biçilmez Discobolus için 16 milyon liret nakit ödeme yaptı. Haziran 1938'de Hitler bu eseri Alman halkına bir armağan olarak Münih'teki Glyptothek'e sundu.

Hitler, 1938’de Münih’teki Glyptothek’te Discobolus’u sunarken. ©Heinrich Hoffman / The History Blog

On yıl sonra İtalya'ya iade edilen eser, Naziler tarafından çalınan, zorlanan ya da yasadışı yollarla satın alınan ve Müttefik ordulardan Anıt Adamlar ve görev gücündeki ulusal delegelerin gayretleri sayesinde savaştan sonra iade edilen binlerce sanat eserinden biridir. Almanya Discobolus'un iadesine şiddetle karşı çıkmıştır, zira bu eser yağmalanmış ya da zorla satılmış bir eser değil, gönüllü bir satıcıdan fahiş paralar karşılığında satın alınmıştır. Konuyu defalarca mahkemeye taşıdılar ve Birleşik Devletler Başkanı Harry Truman'a resmi başvuruda bulunacak kadar ileri gittiler. Ancak işe yaramadı ve Discobolus Kasım 1948'den beri İtalya'da, Palazzo Massimo'daki Ulusal Roma Müzesi'nin daimi koleksiyonunda bulunuyor.

Şaşırtıcı bir şekilde, 75 yıl sonra, Bavyeralı müze yetkilileri hala Discobolus'u kısa süreliğine yasadışı olarak ellerinde bulundurduklarına dair hayaller kuruyorlar.

Anlaşmazlık, Ulusal Roma Müzesi müdürünün heykelin 17. yüzyıla ait mermer kaidesinin Antikensammlungen devlet eski eserler koleksiyonundan iade edilmesini talep etmesiyle ortaya çıktı. Corriere della Sera gazetesinin Cuma günkü haberine göre, Alman müzesi bunun yerine Discobolus Palombara'nın 1948 yılında yasadışı yollarla İtalya'ya nakledildiğini söyleyerek iadesini istedi.

İtalya Kültür Bakanı Gennaro Sangiuliano, Alman Kültür Bakanı Claudia Roth'un Bavyera'nın talebinden haberdar olduğuna dair şüphelerini dile getirdi.

"Cesedimi çiğnemeniz gerek. Bu eser kesinlikle İtalya'da kalmalı çünkü ulusal bir hazine" diyen Sangiuliano, üssün iade edilmesini umduğunu da sözlerine ekledi.

Discobolus Palombara'nın sıkıntılı tarihi, bu yılın başlarında Roma'daki Scuderie del Quirinale'de düzenlenen Liberated Art 1937-1947 sergisinde yer almasıyla yeniden ön plana çıktı.

Kaynak: The History Blog

EN ÇOK OKUNANLAR

Köpeğini Gezdiren Çocuk Roma Dönemine Ait Altın Bilezik Buldu

11 yaşındaki bir çocuk, İngiltere'nin Batı Sussex bölgesindeki Pagham yakınlarındaki bir tarlada nadir bulunan altın bir Roma bileziği keşfetti. Romalı askerlere kahramanlıklarından dolayı verilen armilla tipi süslü bir bilezik olan ve MS.1. yüzyıla tarihlenen bilezik, 300 yıldan daha eski bir altın obje olarak, bir adli tıp soruşturmasında resmi olarak hazine ilan edildi.

SON İÇERİKLER