'Sonsuzluğun Kokusu': Eski Bir Mısır Mumyası Nasıl Kokuyordu?

Müze ziyaretçileri, soylu kadın Senetnay'ın mumyalandığı yağ, reçine ve balmumu kokularıyla MÖ 1450'lere geri dönecek.

Asilzade Senetnay'ın mumyalanmasından kalma bir kanopik kavanoz. ©Museum August Kestner, Hannover (Almanya); Christian Tepper

Araştırmacıların eski bir Mısırlı soylu kadının mumyalanmasında kullanılan merhemlerin kokusunu tanımlaması ve yeniden yaratmasının ardından, insanlar bir koklamada 3500 yıldan daha geriye gidecekler.

Mumyalama işlemi akla bandaj ve kavanoz görüntülerini getirse de, bu işlem bedenin ve organların ölümden sonraki yaşam için korunmak üzere mumyalandığı hoş kokulu bir olaydı.

Bununla birlikte, eski Mısır'dan gelen ve kullanılan maddeleri tam olarak ortaya koyan metinlerin azlığı nedeniyle, bilim insanları ilgili maddeleri ortaya çıkarmak için modern analizler kullanıyorlar.

Ölüler Kitabı'ndan Bir Sahne, Ptolemaios Dönemi (MÖ 332-30). ©Oriental Institute of Chicago

Şimdi ise Senetnay adlı soylu bir kadının mumyalanmasında kullanılan balsamların kalıntılarını inceleyen araştırmacılar, içeriklerinin çoğunun Mısır dışından geldiğini ortaya çıkarmakla kalmadı, aynı zamanda parfümlerini de yeniden üretti.

Asilzade Senetnay'ın mumyalanmasından kalma bir kanopik kavanoz. Araştırmacılar kavanozlardaki kalıntıları analiz ederek balsamları yeniden yarattı. ©Museum August Kestner, Hannover/Christian Tepper

Max Planck Jeoantropoloji Enstitüsü'nden Barbara Huber, "Senetnay'ın mumyalama balsamı, o döneme ait en karmaşık balsamlardan biri olarak öne çıkıyor" dedi.

Scientific Reports dergisinde yazan ekip, Senetnay'ın MÖ 1450 civarında yaşadığını ve Firavun II. Amenhotep'in sütannesi olduğunu söylüyor.

Senetnay'ın kanopik kavanozları (ölünün mumyalanmış organlarının saklandığı kaplar) 1900 yılında, daha sonra Tutankamon'un mezarının keşfindeki rolüyle ünlenecek olan İngiliz arkeolog Howard Carter tarafından Krallar Vadisi'ndeki bir mezarda keşfedildi.

Kanopik kavanozlar, Eski Mısırlılar tarafından mumyalama işlemi sırasında ölen kişinin iç organlarını sonraki yaşam için saklamak ve korumak için kullanıldı. Kanopik kavanozların sayısı dört adetti ve her biri belirli insan organlarının korunmasına yönelikti: Mide, bağırsaklar, akciğerler ve karaciğer; bunların hepsine öbür dünyada ihtiyaç duyulacağına inanılıyordu. Dilencilerde bu kavanozların kapakları düz, daha sonra ölüye benzeyecek şekilde insan başlı olarak yapılıyordu. 18. hanedandan itibaren bu kapaklar “Horus'un Dört Oğlu” olarak bilinen dört tanrı şeklini almış ve iç organları onların koruması altına alınmıştır. Maymun başlı "Hapi" akciğerleri, insan başlı "Imsety" karaciğeri, çakal başlı "Duamutef" mideyi, şahin başlı "Qebehsenuef" ise bağırsakları koruyor. ©Ministry of Tourism and Antiquities

Huber ve meslektaşları, hiyeroglif yazıtlarda belirtildiği üzere, bir zamanlar Senetnay'ın akciğerlerini ve karaciğerini içeren iki kavanozun içindeki mumyalama balsamlarının kalıntılarından altı örneği analiz etti.

Ekip, merhemlerin katı ve sıvı yağlar, balmumu, bitüm, çam ailesinden ağaçlardan elde edilen reçineler, vanilya benzeri bir kokuya sahip kumarin adlı bir madde ve tarçın ve karanfil de dahil olmak üzere birçok bitki kaynağında bulunabilen benzoik asit gibi karmaşık bir bileşen karışımı içerdiğini buldu.

Tarçın – ©Mae Mu/unsplash

Malzemelerin çoğunun Mısır'a ithal edilmiş olması gerektiğini belirtiyorlar.

Huber, "Örneğin, karaçam ağacı reçinesi gibi bazı reçineler muhtemelen kuzey Akdeniz ve orta Avrupa'dan gelmiştir" dedi. "Diğer bir madde ise dammar adı verilen ve Güneydoğu Asya tropik ormanlarına özgü bir reçine ya da Pistacia ağacı reçinesi olarak sınırlandırıldı. Dammar olması durumunda bu, Mısırlıların MÖ 2. binyılın ortalarında çok uzaklardan malzeme getirerek kurdukları geniş ticaret ağlarını vurgulayacaktır."

( a ) Potansiyel kozalaklı reçine kaynaklarının Krallar Vadisine göre dağılımını gösteren harita. ( b ) Pistacia spp.'nin doğal yaşam alanını gösteren harita. Güney Hindistan'ın Batı Ghats'ındaki küçük popülasyon hariç Dipetrocarpus ve Hopea'nın (Dipterocarpaceae familyası) çekirdek dağılımı. Kozalaklı ve Dipterocarpaceae dağılımları çeşitli kaynaklara dayanmaktadır (bkz. Ek Tablo S6 ). Haritalar, QGIS 3.12 ( https://qgis.org/en/site ) kullanılarak oluşturuldu ve ( https://www.naturalearthdata.com/downloads/ ) adresindeki Natural Earth vektör harita verileri kullanıldı.

Ancak tespit edilen bileşenlerin tamamı her iki kavanozda da bulunmuyordu; bu da balsamların organa özgü olduğunu gösterebilecek bir bulguydu, ancak ekip bunun orijinal olarak aynı olduklarını ancak kötü karıştırıldıklarını veya farklı şekilde bozunmuş olabileceklerini de belirtti.

Araştırmacılar, Senetnay'ın gördüğü özenli muameleyi çok az mumyanın gördüğünü ve bu muamelenin, kullanılan malzemelerin birçoğunun yerel kökenli olmamasıyla birlikte, Senetnay'ın yüksek bir sosyal statüye sahip olduğu görüşünü desteklediğini belirttiler ki bu durum gömüldüğü yer ve Kralın Süsü unvanından da anlaşılmaktadır.

Krallar Vadisi haritası ve kanopik çömleklerin bulunduğu KV 42 numaralı mezarın konumu. Haritaların kaynakları: Weeks, Kent R. (ed.). Krallar Vadisi Atlası (= Theban Mapping Project yayınları, Kahire: Kahire'deki Amerikan Üniversitesi Yayınları, 2000, 2003. Natural Earth vektör harita verileri (haritalar QGIS 3.12 kullanılarak)

Huber, ekibin bir parfümörle birlikte çalışarak balsamların kokusunu yeniden yarattığını ve bu kokunun bu sonbaharda Danimarka'daki Moesgaard Müzesi'nde düzenlenecek bir sergide kullanılacağını da sözlerine ekledi.

Balsamın kokusu "sonsuzluğun kokusu" olarak nitelendirilmiştir.

York Üniversitesi'nden duyusal tarih uzmanı Dr. William Tullett, tarihten gelen kokuları yeniden yaratmanın geçmişle bugün arasındaki ilişkiyi anlamak için çok önemli olduğunu söyledi.

"Burnumuza karaçamın sıcak, reçineli, çam benzeri kokuları daha çok temizlik ürünlerini, bitümün kükürtlü kokusu ise asfaltı hatırlatıyor olabilir. Ancak Mısırlılar için bu kokuların maneviyat ve sosyal statü ile ilgili bir dizi başka anlamı olduğu açıktır" dedi. "Rekreasyonları bu kadar ilginç kılan, kokunun şimdi ve burası arasındaki bu açıklayıcı karşılaştırmalardır."

Kaynak: The Guardian

EN ÇOK OKUNANLAR

Tarlada Yürüyüş Yapan Kadın 2150 Gümüş Sikke Buldu

Prag'ın güneydoğusundaki Kutnohorsk kentinde tarlada yürüyüş yapan bir kadın, çiftçilik faaliyetleri sırasında yüzeye çıkan birkaç gümüş sikkeye rastladı. Çek Cumhuriyeti'nde şimdiye kadar bulunan en büyük erken ortaçağ sikke istifini açığa çıkardığının farkında değildi.

SON İÇERİKLER