Köken olarak at ve balık kuyruğundan oluşan gövdeye sahip bir yaratığa doğu sanatlarında rastlanmaz. Hippokampos, Grek sanatında görülen Triton figüründen esinlenilerek oluşturulmuş olmalıdır. Ancak Triton için geliştirilen mitoloji, Hippokampos ve benzeri yaratıklar için geliştirilmemiştir. Hippokampos, Triton gibi tanrıların yanında yer almamış, sadece binek hayvanı olarak işlev üstlenmiştir. Özellikle Poseidon, Nereidler, Nereus ve Erosların binek hayvanı olarak görülmektedir.

Hippokampos ve Eros

2010 yılında, Yumurtalık Belediyesi, sahil yolu yürüme bandını genişlettiği sırada yağmurun da yardımıyla bir grup mozaik açığa çıkmıştır. Her ne kadar yol durdurulmuş olsa da mozaiğin mevcut alanının yüzde 30’ u zarar görmüştür. Konu, 2 yıl sonra yol çalışması sırasında yeniden gündeme gelmiş, Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğünün izni ile 2013 yılının Şubat ayında Adana Arkeoloji Müzesi Müdürlüğü başkanlığında kurtarma kazısı başlatılmıştı. Çalışmalar sırasında ulaşılan mozaik döşeme üzerindeki konulu anlatımlar; dönemin inanç ve kültürleri ile kentin liman ve denizcilik yönünü vurgulamaktadır.

Alanda kapsamlı kazı çalışması yapılmadığı için mozaikli tabanın genel planı hakkında bilgi sahibi olmamız zayıf bir ihtimaldir. İn situ durumda ele geçen tavan ve taban tuğlaları, kandil parçaları ile duvar kalıntıları Geç Antik Çağ izlerini yansıtmaktadır. Panoda yer alan bordür içinde geometrik motiflerin mimari örneklerine ise erken dönemlerde rastlamak mümkündür.

Mozaik taban döşemesinin çerçevesinde bulunan deniz dalgası bezemesi Antik Dönemde mimari, seramik ve metal çalışmalarda dekor ve çerçeve olarak düşünülmüştür. Kompozisyonu çift kuşak ve iki sırayı birbirinden ayıran saç örgüsü (halat) veya giyoş olarak adlandırılan kuşak bezemesi takip eder. Bezemenin erken örneklerine Bergama ve Pompeii’de rastlanmıştır.

Mozaiğin merkezinde bulunan ve etrafı büyük bir çerçeve kuşağı ile sınırlandırılmış olan panonun ortasında mitolojik konuyu oluşturan dört değişik figür yer alır. İki Hippokampos üzerinde farklı yaşlarda ve boyutlarda işlenmiş, balık tutan Eros figürleri betimlenmiştir. Ellerinde obje olarak olta ve olta uçlarında tuttukları balıklar bulunur. Oltaların uçlarında sarı olan barbun, diğeri levrek, serbest duran ise lagos balığı (Akdeniz levreği) olmalıdır. Huni biçimli deniz kabuğu pano içinde dikkat çekicidir.

Yapılan tarihleme çalışmaları kapsamında, karşılaştırma örnekleri ve buluntularla birlikte Yumurtalık mozaiğinin MS 3 yüzyılın ilk yarısına ait olduğu düşünülmektedir.