Kurutularak ya da taze olarak tüketilen üzümün MÖ 6.000’den sonra yetiştirilmeye başlandığı düşünülmektedir. Anadolu topraklarında üzümden üretilen şarabın ise MÖ 4.000’lerden buyana tüketildiği söylenmektedir. Tarih boyunca tören, eğlence, özel gün ve toplantılarda kullanılan şarap; kutsal inancı yansıtan birçok dinde önemli bir içecek olarak kabul edilmiştir.

Antik Yunan ve Roma mitolojisinde şarap ve bağ bozumu tanrısı olan Dionysos, şarabın sadece sarhoş ediciliğini değil, sosyal ve faydalı etkilerini de temsil etmektedir. Mitolojiye göre Genç Dionysos, şarabı efsanevi olarak Nysa Dağı’nda bulur. Sonrasında ise nymphler’den ve satyrler’den oluşan alayı ile tüm dünyayı dolaşmaya başlar. Genel itibariyle Dionysos Antik Yunan pantheonuna aykırı düşen bir tanrıdır. İkonografideki sembolü ise asma ağacıdır.

Toros Dağları’nın kıyıya paralel gittiği, Alanya ve Mersin arasındaki Dağlık Kilikia olarak adlandırılan bölgede, coğrafi şartlar yaşamı zorlaştırmasına karşın uygun iklimsel şartlar bu bölgenin dönemler boyunca yerleşimlere sahne olmasına imkan sağlamıştır. Özellikle modern Mersin kentinin batısında kalan ve Silifke’ye kadar olan, iki nehir ile sınırları belirlenen Territorium, sahip olduğu etkileyici arkeolojik kalıntıları ve coğrafyası ile araştırmacıların ve gezginlerin ilgisini çekmektedir.

Önasya uygarlıklarından Urartular MÖ 9.-7. yüzyıllar arasında Doğu Anadolu’da Van Gölü Havzası başta olmak üzere Transkafkasya ve İran Azerbaycan’ında hâkimiyet sürmüştür. Urartuların hâkimiyet sürdüğü bu coğrafya yüksek ve dağlık olup iklim özellikleri ile farklılık gösterir. Bu zorlu coğrafyaya rağmen Urartu kralları üzüm bağları, meyve bahçeleri ve ekim için hazırlanan tarlalara önem vermiş ve bu tarım alanlarının sulanması için barajlar, göletler ve su kanalları inşa etmişlerdir.

Yeni Assur Krallığı MÖ 1. binyıldan itibaren Mezopotamya coğrafyasında rakipsiz bir güç olarak hâkimiyet sürmüştür. Assur krallarının izlemiş olduğu genişleme politikası neticesinde krallığın sınırları batıda Halep, doğuda Zagros Dağları, güneyde Basra Körfezine kadar uzanmıştır. Böylesi geniş bir coğrafyada hâkimiyet sürmüş olan Assur Krallığı askeri, dini ve ekonomik alanlarda birçok başarı göstermiştir.

Anadolu’da şarabın tarihi çok eski yıllara kadar uzanır iken Şarap Kültürü Hititlerle başlamıştır. Etimolojik açıdan Hint-Avrupa dillerindeki wine, wein, vin, vinum gibi kelimelerin bu kökten geldiği düşünülmüştür. Hititlerde şarap, “viyana”, Sümercede “geştin” olarak geçmektedir.

Üzüm ve şarabın Eski Çağ toplumlarında oldukça uzun bir geçmişe sahip olduğu bilinmektedir. Üzüm şarabı üretimi için öne sürülen en eski kanıtlar, yabani üzümün doğal yaşam alanından gelmektedir; bu alan Batı Akdeniz'den İtalya, Yunanistan, Karadeniz kıyısı, Kafkaslar boyunca Hazar'ın güneyine ve Levanten kıyılarından iç bölgelere, kuzey Mezopotamya'ya kadar uzanmaktadır.

Yunanistan'da ortaya çıkarılan 2400 yıllık çakıl taşlı bir mozaik, müzik eşliğinde dans eden iki çıplak satyrin görüntülerini içeriyor.

Dorset'te 2 bin yıllık bir mezar çukurunda bulunan mezar eşyaları, Roma istilasının Britanyalıların içki içme alışkanlıklarını nasıl değiştirdiğini ortaya koydu.

İspanya'nın Carmona kentinde 2 bin yıllık bir Roma mezarının keşfi önemli bir arkeolojik bulguya yol açtı. Mezarın içinde, eski bir cenaze töreninin parçası olan cam bir cenaze kabının içindeki bir sıvıya batırılmış bir erkeğe ait iskelet kalıntıları bulundu. Bu sıvı zamanla kırmızımsı bir renk almış ve MS 1. yüzyıldan beri şaşırtıcı bir şekilde korunmuştur.

Kuzey Yunanistan'daki tarih öncesi Dikili Taş yerleşiminde, Avrupa'da şimdiye kadar kaydedilmiş en eski şarap örnekleri keşfedildi.

Ünlü eseri Bakkhalar’da böyle anlatıyor Euripides, coşkulu kadınların hayatını. Özellikle Dionysos festivalinin ilk günlerinde dağlara çıkan kadınlar, içtikleri şarabın da etkisiyle, kendilerinden geçmiş halde ormanlarda koşuyor ve önlerine gelen canlı, cansız her şeyi yıkıp, parçalıyorlardı. Birkaç gün süren bu olaydan sonra evlerine, kocalarının ve çocuklarının yanına dönüyorlardı.

Mayorka kıyılarındaki bir Roma gemi enkazı üzerinde yapılan bir çalışmada yeni bir amphora türü tespit edildi.

Günümüz insanlarının bir ya da iki kadeh şaraptan hoşlandığını düşünüyorsanız, Romalıları duyana kadar bekleyin. Şarap içmeyi çok sevdikleri, hatta şarap yapımını izlemenin bir eğlence biçimi olarak görüldüğü biliniyor. Peki Roma şarabının tadı, kokusu ve görünüşü gerçekte nasıldı? Romalıların şarap yapımında kullandıkları kil kapları analiz eden yeni bir çalışma bu sorunun cevabını ortaya çıkarmış olabilir.

Mısır'ın Sohag Valiliği'ne bağlı Abydos'taki Um Al-Qaab arkeolojik alanında kazı yapan arkeologlar, Meret-Neith olarak bilinen esrarengiz bir kadına ait bir mezarda 5 bin yıllık iyi korunmuş yüzlerce şarap küpü ve mezar eşyası keşfetti.