Anadolu Yunanları, Lydia Krallığı’nı MÖ 546-545’te yıkan Perslerin egemenliği altında sakin şekilde yaşıyorlardı. Hatta I. Dareios’un meşruluğu tartışmalı tahta çıkışında da bu tavırlarını sürdürmüşlerdi.

Ne var ki Perslerin Mısır, Karadeniz ve Thrakia’da geniÅŸlemesi imparatorluÄŸun vergi ihtiyacını arttırmış, bir yandan Yunanların Akdeniz’deki pazar payını azaltırken diÄŸer yandan da paralı askerliÄŸi meslek edinmiÅŸ büyük bir kesimin fırsatlarını elinden almıştı. Böylece “barbar” hükümdarlarına, onların arka çıktığı tiranlara ve empoze edilen zorunlu askerliÄŸe karşı Ionia ÅŸehirleri Miletoslu siyasi lider Aristagoras’ın öncülüÄŸünde MÖ 499’da bir ayaklanma baÅŸlatıp ÅŸehirlerindeki tiranları sürgüne gönderdiler. Bu arada Atina ve Eretria’dan hatırı sayılır miktarda bir kuvvet, ÅŸehirlerin Pers satraplık baÅŸkentine karşı giriÅŸtikleri saldırıya katıldı. Ardından Karialılar, Hellespontos halkları ve Kıbrıslılar da ayaklanmaya da destek verdi. Ne var ki Samos ve Lesbosluların farklı amaçlar gütmesi, para kaynaklarının yetersizliÄŸi ve daha önce benzer bir askeri ya da siyasi birlik kurmamış ÅŸehirler arasındaki liderlik tartışmaları Yunanların kararlılığına sekte vuruldu.

Perslerin ordu toplayıp harekete geçmesi doÄŸal olarak zaman almıştı, ancak bir kez geçtiklerinde Ephesos, Kıbrıs ve Labraunda kuvvetlerini yendiler. Ardından deniz ve karadan ÅŸehir ÅŸehir ilerleyen Perslerin 600 Fenike kadırgası, Miletos açıklarındaki Lade Adası civarında yapılan nihai deniz savaşında 353 savaÅŸ gemisini dolduran 70.000 Yunan askeriyle karşı karşıya gelerek onları yok ettiler.

Yazı: Gürkan Ergin

Yazının tamamına Aktüel Arkeoloji Dergisi 61. sayısından ulaÅŸabilir, okuyabilirsiniz.