İspanya'nın güneybatısında kazı yapan bir arkeolog ekibi için, Tunç/Demir Çağına ait bir stel (önemli bir bireyi betimleyen oymaların bulunduğu mezar taşı levhası) bulmak yeterince heyecan verici olabilirdi. Ancak, oymaların tarih öncesi çağlarda cinsiyet ve sosyal rolleri nasıl temsil ettiğine dair uzun süredir devam eden yorumlara meydan okuyan bir stel bulmak, ekibin en çılgın hayallerinin ötesindeydi.

Eski Mısırlı bir kadının yumurtalıklarında dişleri olan bir tümör vardı ve olası bir iyileştirici nesneyle birlikte gömüldü.

Almanya'nın Saksonya-Anhalt eyaletindeki Eisleben'de 10. yüzyıldan kalma Helfta Kraliyet Sarayı'nın bulunduğu yerde, yüz kemikleri eksik ve kafatası oyulmuş bir kadına ait iskelet kalıntıları ortaya çıkarıldı. Kadının mezarı, kocası olduğu düşünülen yüksek statülü bir erkeğin mezarının yanındaydı. Her iki iskelet de yüzeyin bir metreden daha az altında aynı derinlikte bulunurken, erkeğin kafatası ve yüz kemikleri bozulmamıştır.

Almanya, Bavyera, Endsee'de 6. yüzyıldan kalma bir kadın mezarında keşfedilen demir katlanır sandalye, bir toprak blok içinde çıkarıldıktan bir yıl sonra tamamen kazıldı. Sandalye, bulunmasının ardından kazı, çalışma ve laboratuvar koşullarında konservasyon için Bavyera Eyaleti Anıtları Koruma Ofisi'ne (BLfD) götürüldü.

Scientific American ve American Anthropologist dergilerinde yayınlanan bir araştırmaya göre, Paleolitik Dönemde kadınlar da avcıydı.

İspanya Roma Tarih ve Arkeoloji Okulu'ndan (EEHAR) arkeologlar, Roma'nın 24 kilometre dışındaki Tusculum antik kentinde olağanüstü bir mermer kadın heykeli ortaya çıkardılar. Heykel gerçek boyutlarında olup başı ve bazı kolları eksik, ancak kusursuz beyaz Parian mermeri ve oyma kalitesi olağanüstü.

Mısır'ın Sohag Valiliği'ne bağlı Abydos'taki Um Al-Qaab arkeolojik alanında kazı yapan arkeologlar, Meret-Neith olarak bilinen esrarengiz bir kadına ait bir mezarda 5 bin yıllık iyi korunmuş yüzlerce şarap küpü ve mezar eşyası keşfetti.

4 bin yıldan daha uzun bir süre önce, bugünkü İskoçya'da ölen genç bir kadın, taşla kaplı bir mezarın içine çömelmiş bir pozisyonda gömüldü. Kadın, 1997 yılında bir taş ocağında kazı yapanlar tarafından beklenmedik bir şekilde kemikleri ortaya çıkarılana kadar binlerce yıl boyunca gömülü kaldı.

Artık "Fildişi Kadın" olarak anılan kişi, fildişi dişler, yüksek kaliteli çakmaktaşı, devekuşu yumurtası kabuğu, kehribar ve kaya kristali bir hançer de dahil olmak üzere bölgedeki en büyük nadir ve değerli eşya koleksiyonuyla dolu bir mezara gömülmüştür. Bu bulgular, kadınların bu antik toplumda sahip olabileceği yüksek statüyü ortaya koymaktadır.

Üst Paleolitik göçer avcı-toplayıcılardan çoban kandaşlara kadar uzanan çeşitli toplumların ana kurumu olan şaman(izm), bilinmezliklerle dolu doğa içindeki yaşamın belirli bir düzen içinde sürdürülmesi açısından merkezi bir öneme sahipti. Günümüzdeki anlamıyla “iktidar”ın maddi koşullarının olmadığı zaman-mekânlarda elde edilen bu “kamusal” rol ve işlevin kim(ler) tarafından inşa ve temsil edildiği epey tartışmalı bir konudur.  Bu kısa yazıda, ilksel şamanın büyük olasılıkla yaşlı kadınolması gerektiği ve bunun da göçer avcı-toplayıcı yaşam, üretim ve örgütlenme biçiminden kaynaklanan nedenleri olduğu iddia edilecektir.