İlkel çağlarda besinlerini avlayarak tüketen insanoğlu, yerleşik yaşama geçmesiyle birlikte avlanmanın yanı sıra evcilleştirdiği hayvanlar ve ekip biçtiği tarım ürünlerinden besin ihtiyacını karşılamıştır. Başlangıçta insanoğlu yiyeceklere sadece yaşamını sürdürebilmek için ihtiyaç duymuştur. Bununla birlikte tarımsal üretime geçiş ve devletleşme sürecinde gelişen teknolojiyle birlikte besin çeşitleri artmış ve bölgesel mutfak kültürleri ortaya çıkmıştır.

Antik Roma’nın ilk zamanlarında, fetihlerle yayılıp topraklarını zenginleştirdiği özellikle MS 2. yüzyıl öncesinde kentte yaşayan tüm sınıflar basit ve ekonomik bir yaşam sürerlerdi. Roma mutfağı da aynı şekilde –Yunan mutfağının ilk dönemlerinde de olduğu gibi- özellikle doğu ülkelerinden ithal edilen baharatın yemeklere dâhil edilmesinden önce sadeydi.

Antik çağda yemek, yalnızca biyolojik bir ihtiyaç değil, aynı zamanda toplumsal aidiyetin, statünün ve kültürel değerlerin ifadesiydi. Yunanlar ve Romalılar için sofra, konuşmanın, gösterişin, estetiğin ve hatta felsefenin sahnesiydi. Bu yazıda, Eski Yunan’daki symposion geleneği ile Roma’daki deipnon (ya da cena) ve convivium gelenekleri karşılaştırmalı biçimde ele alınacaktır.

Mutfak kadar eski ve çok uluslu etkileşimlere açık bir kuruluş yoktur. Taş Devri insanından aya kumanyasını götüren insana varıncaya kadar çok sayıda insanların katkılarıyla günümüzdeki komplike endüstriyel konumuna ulaşmıştır.

Maiandros (Büyük Menderes) Havzası antik yerleşimleri arasındaki en önemli kentlerden biri Mastaura antik kentidir. Kent, Aydın İli Nazilli İlçesi’nin 3 kilometre kuzeyinde Bozyurt ve Eycelli mahalleleri arasında uzanan dar bir vadi içinde yer alır. Sulak ve bereketli bir yere kurulmuş olan kent hakkındaki en eski bilgilerimiz Antik Çağda yaşamış yazarlara kadar uzanmaktadır.

Yemek ve içmek, yaşamın vazgeçilmez parçalarıdır ve bu alışkanlıklar, bir toplumun kültürel elemanlarıdır. Coğrafi özellikler, kişisel tercihler, siyasi ve sosyal yapı, yeme-içme alışkanlıklarının belirlenmesinde önemli rol oynamaktadır. Günümüzdeki yeme-içme gelenekleri binlerce yılda biçimlenmiştir.

Arkeoloji, epigrafi, filoloji, arkeometri, arkeo-botanik, arkeo-zeoloji gibi bilim dallarından Anadolu’nun Antik Çağdaki yemek portfolyosunun zenginliğini öğreniriz. Ancak bu tema Türkiye’de henüz emekleme aşamasındadır. İlk verilere göre oldukça geniş olan Anadolu coğrafyasında üretim ekonomisine dayanan bir yeme, içme, sofra adabı ve yemek çeşidinin antik çağlara dayandığı anlaşılır.

Çanakkale'nin Ayvacık ilçesinde Aden (10) ve Doran Dayangaç (14) kardeşler, buldukları Doğu Roma Dönemine ait ‘mühür yüzük’ Troya Müzesi'ne bağışladı.

İzmir'in Tire ilçesindeki bir ceviz bahçesinde Roma dönemine ait 2 bin yıllık mezar stelleri bulundu.

Romanya'nın güneyinde Bulgaristan sınırına yakın Letţa Veche köyü yakınlarında 1469 Roma dönemi gümüş denarius keşfedildi. Sikkeler erken imparatorluk dönemine, MS 1. yüzyılın ortaları ile 2. yüzyılın ortaları arasına tarihleniyor ve Romanya'da şimdiye kadar bulunan en büyük antik sikke gruplarından birini oluşturuyor.

Romanya'nın Măgura Călanului kentindeki antik bir kireçtaşı ocağında Roma öncesi Demir Çağına ait 15 taş ustası aleti keşfedildi. Alet takımının, bu tür aletlerin nasıl kullanıldığının izlerini taşıyan bir taş ocağında keşfedilmesi, Dacia taş işçiliği ve mimarisine yeni bir bakış açısı kazandırıyor.

Aargau Kanton Arkeolojisi, büyük bir inşaat projesinin parçası olarak Mayıs 2024 başı ile Mart 2025 sonu arasında bir kurtarma kazısı gerçekleştirdi. Bu sayede, İsviçre'nin kuzeyindeki bugünkü Basel kenti yakınlarında, Ren nehrinin güney kıyısında MÖ 44 yazında kurulan ve Alplerin kuzeyindeki en iyi korunmuş Roma kenti olan antik Augusta Raurica Kaiseraugst'un aşağı kenti hakkındaki bilgiler önemli ölçüde genişletilmiştir.

Vezüv'ün hiddetiyle sonsuzluğa mahkum olan bir şehirde her taş, her çatlak ve her nesne bir hikaye anlatır. En sonuncusu, alandaki bilimsel bulguları belgeleyen dijital platform E-Journal degli Scavi di Pompei'de yayınlanan arkeolojik araştırmalar sayesinde son anları yeniden inşa edilen, mütevazı boyutlarda ancak zengin bir şekilde dekore edilmiş bir ev olan Helle ve Phrixus Evi'nden geliyor.

Arkeologlar, “son derece iyi korunmuş” bir eserin eski bir Roma yerleşiminde bulunan ilk örneği olabileceğini söylüyor.

2018 yılında, İsrail'in güneyindeki antik Roma dönemi yerleşim yeri Khirbat Ibreika'da yapılan bir kurtarma kazısı, gerçek bir arkeolojik muammanın ortaya çıkarılmasıyla sonuçlandı. Bu, her biri ağır bir halka ile süslenmiş aslan başı kabartmaları içeren dört çarpıcı tunç diskti.

Almanya Stuttgart Bölge Konseyi'ne bağlı Devlet Anıtları Koruma Dairesi'nden arkeologlar, Bad Cannstatt bölgesinde yüzden fazla Roma atının kalıntılarını buldu. MS 2. yüzyılda bölgede konuşlanmış bir askeri süvari birliğine ait olan iskeletler, bu hayvanların Roma ordusundaki kullanımına ve birliklerle olan ilişkilerine dair eşsiz bir bakış açısı sunuyor.

Yapılan bir araştırma, Roma dönemindeki insan-hayvan gladyatör dövüşlerinin ilk fiziksel kanıtını ortaya çıkardı.

1960’lı yıllarda Boubon Antik Kenti’nden yasa dışı yollarla yurt dışına çıkarılan ve Roma İmparatoru Marcus Aurelius’u filozof kimliğiyle betimleyen eşsiz tunç heykel, 14 Nisan 2025 tarihinde Cleveland Sanat Müzesi’nde düzenlenen törenle resmen Türkiye’ye iade edilmiştir.

Roma'daki Tombe di Via Latina arkeolojik alanında, Santo Stefano Bazilikası'ndaki kazılar sırasında muhtemelen sakallı bir erkek tanrıyı temsil eden muhteşem bir heykel başı keşfedildi. Matera'daki Istituto Centrale per il Restauro (ICR) şimdi bu eserin incelenmesi ve restorasyonundan sorumlu olacak.

İnşaat ekipleri geçtiğimiz Ekim ayında Viyana'daki bir futbol sahasını yenilemek için toprağı kazarken daha önce benzeri görülmemiş bir bulguya rastladılar: Roma İmparatorluğu'nun 1. yüzyılına tarihlenen bir toplu mezarda iç içe geçmiş iskelet kalıntılarından oluşan bir yığın, muhtemelen Cermen kabilelerinin karıştığı bir savaşta hayatını kaybeden savaşçıların cesetleriydi.

Doğu Roma İmparatorluğu Orta Çağ boyunca, MS 1203 ve 1204 yılları arasında aynı anda yedi imparatora sahip olmuştur. Bu, Bizanslıların, isimlerinin en karmaşık yorumuna uyarak ve benzer durumların antik çağda birçok kez meydana geldiği Batılı meslektaşlarını örnek alarak kırdıkları bir rekordu.

Günümüzde Campania'daki Giugliano belediyesinde bulunan antik Roma kolonisi Liternum'daki arkeolojik kazılar, İmparatorluk dönemine ait yeni ve önemli kalıntıları gün ışığına çıkardı. Arkeolog Simona Formola'nın bilimsel yönetimi altında, daha önce bir bakanlık kararnamesiyle korunan 150 metrekareden daha geniş bir alan araştırılıyor ve kayda değer tarihi öneme sahip mezar yapıları ortaya çıkarılıyor.

Journal of Archaeological Science dergisinde yayınlanan yeni bir çalışma, Roma dünyasının kromatik repertuarında yeni bir rengin keşfedildiğini ortaya koydu: Pompeian Grisi.

Arkeologlar, günümüzde Hırvatistan'ın Trogir kenti olan Tragurium antik kentinde MS 1. yüzyılın sonları ile 2. yüzyılın sonları arasına tarihlenen bir mezarda birlikte gömülmüş ikiz bebek keşfetti. Çalışma, Journal of Archaeological Science dergisinde yayımlandı: Reports dergisinde yayınlanan çalışma, bu bebeklerin osteobiyografisini yeniden yapılandırarak kısa yaşamlarına ve içinde yaşayıp öldükleri tarihsel bağlama dair detaylı bir bakış açısı sunuyor.

Gümüş sikkeler 200 yıldan uzun bir süre boyunca basılmış olup, bu durum o dönemde Roma para biriminin nispeten istikrarlı olduğunu göstermektedir.

19. yüzyıldan kalma bir arkeolojik keşif olan Colchester Vazosu, yakın zamanda Roma eyaleti Britanya'daki gladyatör gösterilerine dair algıları değiştirebilecek bir yeniden değerlendirmeye tabi tutuldu.

İtalya'nın Trento kentindeki arkeologlar, yüksek statülü mezarlar ve bunlarla ilişkili mezar eşyalarının bulunduğu, Roma öncesi bir nekropol keşfettiler.

Amerika Birleşik Devletleri’nin Cleveland Sanat Müzesi koleksiyonunda bulunan Marcus Aurelius heykeli, uzun süren bilimsel ve hukuki çalışmaların ardından Türkiye’ye iade ediliyor.

T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığının, Geleceğe Miras Projesi kapsamında 2025 yılında Perge’de gerçekleştirilen kazı çalışmaları sırasında, beş farklı heykel gün yüzüne çıkarıldı.

Arkeologlar, Roma'daki görkemli Domus Aurea sarayının kalıntıları arasında, yaklaşık 2 bin yıl önce imparator Nero'nun görkemli mermer evinin duvarlarını muhteşem fresklerle boyamak için zanaatkarlar tarafından kullanılan bir dizi antik pigment ortaya çıkardı.

Batı İspanya'nın Extremadura özerk topluluğunda Almendralejo yakınlarındaki Marquis de la Encomienda arazisinde bir fotovoltaik (güneş paneli) inşaatı sırasında devasa bir Bakır Çağı kalesi keşfedildi. Kale 4900 yıl önce inşa edilmiş ve dokuz kat güçlendirilmiş olmasına rağmen düşmanların eline geçerek yaklaşık 400 yıl sonra yıkılmıştır.

Almanya'da, 1.600 yıllık, eşi benzeri olmayan minyatür bir altın kilit keşfedildi.

Almanya'nın Bonn kentindeki Roma lejyoner kalesi yakınlarında bulunan 14 kg ağırlığındaki posta zırhının incelenmesi, Roma İmparatorluğu'nun kuzey sınırındaki geri dönüşüm ve onarım lojistiğine dair yeni bilgiler sunuyor.

Mısır'ın İskenderiye kenti yakınlarındaki Taposiris Magna'da kazı yapan arkeologlar, 7. Kleopatra'yı tasvir ediyor olabilecek mermer bir heykel başı ortaya çıkardılar.

Ulusal Önleyici Arkeolojik Araştırma Enstitüsü'nden (INRAP) arkeologlar, Fransa'nın Reimes kentindeki bir Roma domus kompleksinin kazıları sırasında üç muhteşem tunç heykelcik ortaya çıkardılar.

Orta İtalya'da Siena yakınlarındaki San Casciano dei Bagni'de Etrüskler ve Romalılar için kutsal olan antik kaplıcalarda bu yıl yapılan kazılarda olağanüstü antik adaklar ortaya çıkarılmaya devam ediyor.

Uşak ili Ulubey ilçesindeki Blaundos antik kentinde, üzerinde imparator Hadrianus'a ithaf edilmiş bir mermer blok keşfedildi. Yazıt “Kurtarıcı ve kurucu imparator Hadrianoi Olympios” anlamına gelmektedir ve muhtemelen Hadrianus'un hükümdarlığının son yıllarına (MS 132-138) tarihlenmektedir.

Roma Britanyası'ndan gladyatör hatıraları bulmak nadirdir, ancak Hadrian Duvarı'nda çalışan arkeologlar solak bir dövüşçüyü tasvir eden 2 bin yıllık bir bıçak sapı buldular.

Cenin pozisyonunda gömülmüş bir iskelet aslında 2500 yıl boyunca yaşamış en az beş kişiye ait kemiklerden oluşuyor.

Sicilya açıklarındaki antik bir gemi enkazı alanında, İngiliz sularında daha sık rastlanan bir türe ait düzinelerce amphora keşfedildi. Enkazın yaşı 2100 ila 1900 yıl arasında değişiyor ve büyük oranda Richborough 527 tipi amphora içeriyor; bu gemide bulunan amphoralar adını İngiltere'nin güneyindeki Richborough bölgesinden alıyor.

Hechingen-Stein Roma Açık Hava Müzesi arazisinde bir Roma adak anıtına ait 100'den fazla parça keşfedildi. Stuttgart'taki Devlet Anıtları Koruma Dairesi (LAD) arkeologları, MS 2. ve 3. yüzyıllara ait bir Roma arazisinde yaptıkları kazıda nadir bulunan bir “tanrı sütunu” kalıntısı buldu.

Arkeologlar, Apsaros Roma kalesinde, asıl kökeni Doğu eyaletlerinde olsa da Roma ordusunda derin kökleri olan tanrı Jüpiter Dolichenus'a adanmış küçük, altın bir adak levhası buldular! Yaklaşık 2 bin yıl önce İmparatorluğun doğu sınırlarındaki askerlerin Roma askeri uygulamalarının bir örneği olan kalede, 2014 yılından bu yana arkeolojik kazılar sürdürülmektedir.

Almanya'da bir amatör kaşif, imparatorluğun savunma hatlarının kuzeyinde, alışılmadık bir yerde, Roma dönemine ait yaklaşık 3 bin sikkeden oluşan bir istif ortaya çıkardı.

Arkeologlar Ürdün'deki Petra antik kentinde bulunan “Hazine Binası”nın altında 12 iskelet içeren 2.000 yıllık bir mezar keşfetti.

Varna'da kazı yapan arkeologlar MS 2. ila 3. yüzyıllara ait bir Roma heykeli keşfettiler.

Varna'daki Bölgesel Tarih Müzesi'nden bir arkeolog ekibi, Bulgaristan'ın Varna ilinde planlanan bir doğalgaz boru hattının güzergahı üzerindeki bir nekropol höyüğünde yapılan kazılar sırasında bir Roma savaş arabasının kalıntılarını keşfetti.

Polonya'nın güneydoğusundaki Świętokrzyskie Voyvodalığı'nda yer alan Glinka kasabasında daha önce bilinmeyen bir arkeolojik alanda Vandal savaşçılarına ait iki kremasyon gömü ortaya çıkarıldı. Mezarlar demir silah ve zırhların yanmış kalıntılarını içeriyor. Objelere dayanarak, mezarlar MS 3. yüzyılın sonlarına veya 4. yüzyıla tarihlenmektedir.

Arkeologlar, Norveç'in Lendbreen bölgesindeki buz parçaları üzerinde yaptıkları çalışmalar sırasında birçok yeni keşifte bulundu.

Sicilya ile Tunus arasındaki Pantelleria adasında, Roma Cumhuriyet Dönemine ait pek çok gümüş sikke keşfedildi.

Aşkelon Belediyesi ile işbirliği içinde çalışan İsrail Eski Eserler Kurumu'ndan arkeologlar, İsrail'in Aşkelon kentinde korunmuş iki Roma mezarını ortaya çıkardı.

Lazer ışınları, atlı araba yarışlarına ev sahipliği yapan bir sirkin kalıntıları da dahil olmak üzere, bir zamanlar bugün İspanya'nın kuzeyinde gizlenmiş geniş bir Roma şehrinin parçası olan bilinmeyen yapıları ortaya çıkardı.

Kuzey İtalya'da, Venedik'in eteklerinde yer alan Portogruaro kasabasında, üzerinde önemli bir ithaf yazıtı bulunan bir Roma dönemi ostotek gün ışığına çıkarıldı. MÖ 1. yüzyıl ile MS 1. yüzyılın ortalarına tarihlenen lahdin ön yüzüne Latin harfleriyle kazınmış olan yazıt, bölgenin önde gelen ailelerinden Attii ailesinin bir üyesi olan ve yakınlardaki antik Altinum'da bulunan çok sayıda yazıttan tanınan Attius Lucullus tarafından yaptırılmıştır.

Napoli Körfezi'nin kuzeybatı kıyısındaki Baiae Batık Arkeoloji Parkı'nda bulunan Roma dönemine ait lüks bir villanın çok renkli mermer zemini su altında restore ediliyor. Mermer mozaik, villanın kabul salonunun ve kavisli ön giriş sundurmasının (protiro) zeminini kaplıyordu.

Pompeii'de heyecan verici yeni buluntular genellikle planlı kazılar sonucunda ortaya çıkar. Bu kez, 1840'larda inşa edilen ve şu anda Pompeii Arkeoloji Parkı kütüphanesinin merkezi olan San Paolino binasında bir havalandırma bacası inşaatı, İspanya'daki son fetih savaşları sırasında imparator Augustus'un (MÖ 27 - MS 14) emrinde görev yapan önemli bir askeri yetkilinin mezarını kazara ortaya çıkardı.

İtalya'da Tiber Nehri'ne bakan bahçeler bir zamanlar kötü şöhretli bir Roma imparatoruna aitti.

Yeni Palermo-Catania-Messina demiryolu bağlantısı inşaat projesinin bir parçası olarak, çalışmalardan sorumlu Italferr şirketi tarafından Sicilya adasındaki Palomba-Catenanuova bölümünde, Dittaino Nehri üzerindeki bir tepede keşfedilen geniş bir Roma yerleşiminin ayrıntılarını ortaya çıkaran önemli bir arkeolojik keşif gerçekleştirildi.

Bulgaristan'ın güneybatısındaki Petrich yakınlarındaki Heraclea Sintica antik bölgesinde Roma dönemine ait bir kanalizasyon kazısı yapan arkeologlar, Hermes'in büyük bir mermer heykelini keşfettiler. Heykel 2 metre yüksekliğinde ve sadece elleri eksik olmak üzere neredeyse eksiksiz olarak olağanüstü durumdadır. Bu, Heraclea Sintica'da şimdiye kadar bulunan tek eksiksiz Roma heykeli ve kazı lideri Dr. Lyudmil Vagalinski, bunun tüm Bulgaristan'daki en iyi korunmuş Roma heykeli olabileceğine inanıyor.

Dorset'te 2 bin yıllık bir mezar çukurunda bulunan mezar eşyaları, Roma istilasının Britanyalıların içki içme alışkanlıklarını nasıl değiştirdiğini ortaya koydu.

İspanya'nın Carmona kentinde 2 bin yıllık bir Roma mezarının keşfi önemli bir arkeolojik bulguya yol açtı. Mezarın içinde, eski bir cenaze töreninin parçası olan cam bir cenaze kabının içindeki bir sıvıya batırılmış bir erkeğe ait iskelet kalıntıları bulundu. Bu sıvı zamanla kırmızımsı bir renk almış ve MS 1. yüzyıldan beri şaşırtıcı bir şekilde korunmuştur.

Aralarında yanmış kemikler ve seramiklerin de bulunduğu düzinelerce eşya, Ostia kentindeki ritüel faaliyetlere dair yeni bilgiler sağlıyor.

Arkeoloji Güzel Sanatlar ve Peyzaj Müfettişliği'nden arkeologlar, Kentsel Arkeoloji Parkı'ndaki Roma Dönemi Vibo Valentia kazıları sırasında birçok önemli keşifte bulundu.

Ulusal Önleyici Arkeolojik Araştırma Enstitüsü (Inrap) tarafından yapılan kazılarda, Fransa'nın Auxerre kentinin tarihi merkezinde ölü doğan ve küçük çocuklar için bir nekropol ortaya çıkarıldı.

Yüzyıllar önce burası, Roma'nın zengin ve ünlülerinin Akdeniz'e bakarken dinlenip şarap içtikleri bir villanın köşküydü. Yıllar geçtikçe, yapı dalgalar arasında kayboldu ve bugün bile orada gizlenmeye devam ediyor.

Aspendos Antik Kenti'nde İki Katlı Dükkânlar-Stoa Kompleksi'nde yapılan kazılar sonucu Zeus ve Aphrodite heykelleri ortaya çıkarıldı.

Eski çağdaki tuvalet alışkanlıkları binlerce yıllık bir evrimin sonucu olarak günümüzdeki durumuna ulaşmış. Yapılan kazı ve araştırmalar en erken tuvaletlerin mimari bir tasarı olarak MÖ 3. binin başlarına kadar gittiğini gösteriyor. Yeni yapılan araştırmalar sonucunda da bu tarihi daha erkene çekmek mümkün.

Šćedro Adası'nı (Hırvatistan) çevreleyen sularda, MÖ 3. yüzyıla tarihlenen ve antik amphoralardan oluşan bir yük taşıyan, tamamen korunmuş, daha önce keşfedilmemiş olağanüstü bir gemi enkazının keşfi yapıldı. Bu olağanüstü buluntu, o dönemdeki deniz ticareti ve taşımacılığına ışık tutmaktadır.

Arnavutluk'un Dıraç kentinde yapılan bir kazıda, kapalı bir dalma havuzuna sahip bir Roma villasının kalıntıları ortaya çıkarıldı. Bu, Arnavutluk'ta keşfedilen türünün ilk örneği. Villa imparatorluk döneminde, yani MS 1. ve 4. yüzyıllar arasında inşa edilmiş ve modifiye edilmiştir. Sitedeki faaliyetin zirvesi MS 1.-2. yüzyılda gerçekleşmiş gibi görünmektedir.

MS 113 yılında dikilen Trajan Sütunu, Roma’da Trajan Forumu’nda yer alır ve Roma İmparatoru Trajan'ın Dacia'daki iki askeri harekatını gösteren kabartmalarla süslenmiş bir hatıra anıtıdır. Bu tür anıtların ilkiydi ve aynı zamanda Roma ordusu hakkında paha biçilemez bir bilgi kaynağıdır. Bu sütun Roma'nın askeri zaferleri ve Roma liderlerini kutlamak için inşa edilen anıtsal mimariye olan sevgisinin kalıcı bir kanıtıdır.

Yaklaşan bir elektrik santrali inşaatı projesi öncesinde başlatılan kazılar sırasında arkeologlar, İtalya'nın Napoli kentinin yaklaşık 50 kilometre kuzeydoğusunda 2700 yıllık bir nekropol ortaya çıkardı. Bu büyüleyici keşif, inşaat alanındaki arkeolojik çalışmaları yöneten Caserta ve Benevento illeri Arkeoloji, Güzel Sanatlar ve Peyzaj Müfettişliği tarafından yayınlanan bir basın açıklamasıyla duyuruldu.

Wels'te 20 yıl önce bir mezar keşfedildiğinde, alışılmadık özellikleri nedeniyle buluntunun evli bir çift ve bir attan oluşan erken ortaçağa ait bir çifte mezar olduğu düşünülmüştü. Ancak şimdi en modern arkeolojik teknolojiler kullanılarak gömülenlerin biyolojik cinsiyetleri ve aile ilişkileri netleştirilebildi.

Tokyo Üniversitesi'nden arkeologlar, İtalya'nın güneyindeki Napoli bölgesinde yer alan Somma Vesuviana yakınlarında inşa edilen ve 1. yüzyıldan kalma büyük bir mülk olan Augustus Villası'nın kalıntılarını kazdı. Burası, ilk Roma imparatoru efsanevi Gaius Octavius Julius Caesar Augustus’un MS 14 yılında öldüğü söylenen yerdir.

Fransa Nimes'teki Rue de Beaucaire'de yapılan bir kurtarma kazısında, MÖ 2. yüzyıldan MS 2. yüzyıla kadar değişen tarihlerde mezarlar, ölü yakma ateşleri ve ikincil gömüler ortaya çıkarıldı.

11 yaşındaki bir çocuk, İngiltere'nin Batı Sussex bölgesindeki Pagham yakınlarındaki bir tarlada nadir bulunan altın bir Roma bileziği keşfetti. Romalı askerlere kahramanlıklarından dolayı verilen armilla tipi süslü bir bilezik olan ve MS.1. yüzyıla tarihlenen bilezik, 300 yıldan daha eski bir altın obje olarak, bir adli tıp soruşturmasında resmi olarak hazine ilan edildi.

Amatör arkeologlar tarafından 20 yıldan uzun bir süre önce bir arazide keşfedilen eşsiz bir Roma süvari miğferi bir müzede sergileniyor.

Doğadaki tüm canlılar gibi insanlarda pek çok konuda içgüdüsel olarak hareket etmektedir. Bunun haricinde bazı özel bilgiler ise nesiller boyu aktarılmakta ve devamı sağlanmaktadır. Bilgi ve deneyimin aktarımı konusundaki en becerikli canlı şüphesiz insandır.

Müzik, insanoğlunun varlığı ile birlikte var olduğu düşünülen insan hayatının en vazgeçilmez unsurlarından biridir. İlk insanlar yerleşik bir düzene sahip olamamaları sebebi ile avcı toplayıcı özellikleri ile ön plana çıkmıştır. Doğadaki seslerin taklit edilmesi ile başlayan sesli iletişimin daha sonra ilerleme sağlayarak, insan sesinden ilkel çalgılara doğru bir gelişimi desteklediğini söyleyebiliriz.

Roma, MÖ 753’te Romulus ve Remus adlı ikiz kardeşlerin kurduğu küçük bir kentten, bir imparatorluğa dönüşmüştür. Bu dönüşümün yalnızca coğrafi olarak değil toplumsal, ekonomik, kültürel, dini alanlarda da yaşanmış olduğu muhakkaktır. Bu bağlamda Roma’nın eğitim alanında geçirdiği önemli değişimlere yakından bakmak neredeyse tüm alanlarda yaşanan değişimin girift bir bütünlük arz ettiğinin fark edilmesini sağlayacaktır.

Arkaik Dönem öncesini aydınlatan Homeros destanları, Yunan kadın modelini çizmekte, kadınların ev yönetiminden ve çocukların eğitimden sorumlu olduğunu göstermektedir. Kourotrophos denilen çocuk yetiştiriciliği, anneler başta olmak üzere oikos içinde çalışan bakıcı ve sütannelerin (τροφοί) sorumluluğunda olmuştur.

İnsanın doğayla ilk karşılaşmasının, onun en mutlu anı olmadığını söylemek için elimizde yeterince veri bulunmaktadır. Belki deneyim sonucu olarak değil ama imgelem gücümüzle dünyamızın her zaman bu denli dingin bir doğallığa sahip olmadığını öngörebiliriz. Bu yüzden insanın yeryüzünde belirdiği ilk andan itibaren karşılaştığı olağanüstü belirsizliklerin içerisinde hayatta kalmayı başarmasının büyük zorluğunu hayal edebiliriz.

Her geçen gün, gün yüzüne çıkan, yeni bir boyutuyla her defasında yeniden keşfedilen insanlık tarihi, bize aynı zamanda etkileşimin ve iletişimin kadim doğası hakkında da yeni veriler sağlıyor. Tarihin bize uzak olan noktalarından, asılar öncesinden hatta karanlık dönemlerden elimize ulaşan verilerle yine yeniden insanlık tarihine bakma ve ortak mazimizi anlama imkanı yakalıyoruz.

Beşer doğmaktan insan olmaklığa geçişin gizemli bir serüveni vardır. Somut dünyadan, soyut aleme geçişin hikâyesi henüz hiçbir pedagog ya da psikolog tarafından tam anlamıyla açıklanmış değildir. İnsanın bir insan olarak yaşayabilmesi için diğer canlılardan farklı bir yetişme ve büyüme sürecine ihtiyacı vardır. Bu sürecin en temel niteliği, hayatın devamı için bir dizi bilgi ve davranış edinme zorunluluğudur.

Roma dönemi Britanya'sında bulunan bozulmamış tek tavuk yumurtasının, bilim insanlarının içinde hala sıvı olduğunu tespit etmelerinin ardından, dünyada türünün tek örneği olduğu düşünülüyor.

Bir zamanlar Roma Forumu'ndaki Maxentius Bazilikası'nda yer alan devasa Konstantin heykelinin tam boyutlu rekonstrüksiyonu, Capitoline Tepesi'ndeki Palazzo dei Conservatori'nin hemen arkasında yer alan Villa Caffarelli Bahçesi'nde sergilenmeye başlandı.

Günümüz insanlarının bir ya da iki kadeh şaraptan hoşlandığını düşünüyorsanız, Romalıları duyana kadar bekleyin. Şarap içmeyi çok sevdikleri, hatta şarap yapımını izlemenin bir eğlence biçimi olarak görüldüğü biliniyor. Peki Roma şarabının tadı, kokusu ve görünüşü gerçekte nasıldı? Romalıların şarap yapımında kullandıkları kil kapları analiz eden yeni bir çalışma bu sorunun cevabını ortaya çıkarmış olabilir.

Lublin Eyaleti Anıtlar Konservatörü, Polonya'nın doğusundaki Hrubieszów kasabası yakınlarındaki bir ormanda muhtemelen Romalılarla savaşan Barbar kabilelere ait 15 demir silah bulunduğunu açıkladı.